Có nhiều loại tia khác nhau có trong ánh sáng mặt trời. Các tia gây hại nhất cho làn da của chúng ta chính là tia cực tím (UV). Có 2 loại tia cực tím cơ bản là UVB và UVA. Vậy Tia uva, uvb là gì? Xuất hiện khi nào? Chiếm bao nhiêu phần trăm trong ánh nắng mặt trời? Phân biệt tia UVA và UVB có gì khác nhau.

Tia UVA và tia UVB là gì?

Tia uva, uvb là gì? Xuất hiện khi nào? Chiếm bao nhiêu phần trăm?

Việc da tiếp xúc trực tiếp với tia cực tím là nguyên nhân hàng đầu gây ra ung thư da. Có hai loại tia UV:

• Tia cực tím A (tia UVA)
• Tia cực tím B (tia UVB)

Tia UVA là gì?

Tia UVA hay còn được gọi là tia sáng có bước sóng dài, từ 320 – 400 nm, bao gồm hai tia: UVA1 (bước sóng 340-400nm) và UVA2 (320-340 nm).

Tia UVA tồn tại nhiều nhất trong ánh nắng mặt trời. Ngay cả khi ánh nắng mắt trời đã yếu dần, khi trời có mây hay trời mưa thì tia UVA vẫn tồn tại. Tia UVA có khả năng xuyên thấu tầng ozone, mây, nước, thủy tinh, cửa kính xe, cửa sổ mỏng, quần áo mỏng. 

Tia UVA không có khả năng tổng hợp vitamin A và có thể xuyên qua lớp hạ bì, làm tổn thương tế bào đáy của da, là nguyên nhân chính gây sạm da, lão hóa da hay thậm chí là ung thư da.

Tác động của tia UVA

Tia UVB là gì? 

Ánh sáng UVB có bước sóng từ 290 – 320nm, phạm vi nhỏ hơn nhiều so với ánh sáng UVA. Mặc dù không không thể xuyên qua cửa sổ xe hơi hoặc các loại kính khác nhưng tia UVB rất mạnh, có thể gây cháy nắng, giảm khả năng sản xuất collagen và elastin. Đây là tác nhân chủ yếu gây ung thư da và các khối u ác tính. 

Khả năng gây hại cho da của UVB sẽ phụ thuộc vào độ cao. Cụ thể, nếu bạn đứng ở vị trí trên cao thì khả năng gây hại của tia UVB sẽ cao hơn so với đứng ở vùng thấp hơn. Ánh sáng UVB xuất hiện quanh năm, nhưng phổ biến ở vùng khí hậu có nắng. 

Với bước sóng ngắn và bị tầng ozone hấp thụ lại một phần nên tia UVB là tia duy nhất có khả năng tổng hợp vitamin D. Tuy nhiên, nếu tiếp xúc với tia UVB mạnh sẽ gây những tác hại nhất định. Vì thế, thời gian phù hợp nhất để tắm nắng để tổng hợp vitamin D là trước 9h sáng và sau 4h chiều (thời điểm tia UVB hoạt động yếu).

Tia UVA, UVB xuất hiện khi nào? Bao giờ thì hết? Chiếm bao nhiêu phần trăm

Thời gian tia UVA, UVB có thể xuyên qua được tầng ozon. Tia UVA thường xuất hiện vào tất cả các thời điểm trong ngày. Còn UVB hoạt động mạnh nhất khoảng từ 10 giờ sáng –  4 giờ chiều. Vì thế, vào khoảng thời gian này chúng ta nên hạn chế ra đường, tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời. Sử dụng các biện pháp phòng chống tia UV như sử dụng kem chống nắng, áo chống nắng, kính râm, mũ nón,…khi ra ngoài.

Thời gian hoạt động của tia UVA:

• Khoảng trước 10h sáng và sau 2h chiều (chiếm khoảng 99% lượng tia cực tím chiếu xuống mặt đất).
• Từ khoảng 10h – 2h chiều (chiếm khoảng 95%).

Thời gian hoạt động của tia UVB:

• Khoảng trước 10h sáng và sau 2h chiều, chiếm 1% lượng tia cực tím chiếu xuống mặt đất.
• Từ khoảng 10h sáng –  2h chiều (chiếm khoảng 5%).

Về phần trăm tia UV có trong ánh nắng mặt trời thì chỉ có khoảng 10% ánh sáng mặt trời là tia UV nhưng chỉ có 1/3 tia UV trong số này là có khả năng thâm nhập vào bầu khí quyển của Trái Đất. Trong số những tia UV có thể đến được Trái Đất thì có 95% là tia UVA và 5% là tia UVB.

Lý do tia UVB có lượng ít hơn tia UVA bởi vì hầu hết tia UVB này bị tầng ozone ngăn lại việc tia UVB truyền tới mặt đất. Tuy nhiên, thực trạng hiện nay, do nhiều tác động của nhiều yếu tố gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu, tầng ozone bảo vệ trái đất đang ngày càng yếu (mỏng đi và xuất hiện nhiều lỗ thủng), nên cường độ tác động của các bức xạ UVB này xuống mặt đất cũng vì thế mà ngày càng tăng.

Tia UVA và tia UVB có gì khác nhau?

Khác biệt giữa tia UVA và tia UVB

Mặc dù đều là các tia cực tím có thể gây hại cho da nhưng tia UVA và UVB có những điểm khác nhau nhất định:

Về mức độ gây hại: 

• Tia UVA được coi là “kẻ giết người” thầm lặng, không gây ra đau đớn, nhưng sẽ chiếu sâu vào da, gây ra sự tàn phá ở mọi lớp của da và là nguyên nhân chính gây sạm da,
• Tia UVB tiếp xúc với da có thể gây ra các biểu hiện rõ ràng trên da như cháy nắng, sạm đen, đổi màu da. Những tác động này cơ thể bạn có thể cảm nhận được rõ ràng (nóng, rát…).

Khả năng thâm nhập vào da: 

• Tia UVA có thể thâm nhập sâu hơn vào da so với tia UVB, nó có thể phá hủy dần các chất quan trọng trong da làm mất đi sự săn chắc và đàn hồi. Tia UVA là một nguyên nhân hàng đầu gây ra các nếp nhăn và là tác nhân chính gây ra mọi loại ung thư da.

Khả năng xuyên qua thủy tinh: 

• Tia UVA có thể xuyên qua thủy tinh, kính nhưng tia UVB thì không. Tuy nhiên, với loại cửa sổ, kính ô tô được xử lý đặc biệt để lọc bức xạ UVA thì bạn có thể tiếp xúc với tia UVA qua cửa kính. Vì vậy, chúng ta vẫn cần sử dụng kem chống nắng bất cứ khi nào.

Chịu tác động địa lý khác nhau: 

• Cường độ của tia UVB thay đổi theo vị trí địa lý, thời gian trong ngày và mùa. Ở bán cầu bắc thì các tia UVB hoạt động mạnh nhất trong khoảng từ thời gian từ tháng 4 – tháng 10 và vào ban ngày đạt cường độ cực đại trong khoảng từ 10 giờ sáng –  4 giờ chiều. 
• Tia UVA xuất hiện vào tất cả các thời điểm trong ngày và hầu hết các tia UVA đều có thể chạm đến mặt đất.

Cách bảo vệ da khỏi tia UV (UVA, UVB)

Tác động của tia cực tím từ ánh nắng mặt trời tích tụ dần theo thời gian. Do đó, nên sử dụng các phương pháp bảo vệ da:

• Che chắn kỹ càng: Mặc quần áo dài tay có tác dụng chặn tia sáng mặt trời để bảo vệ da trên cơ thể và đội nón mũ rộng vành khi ra ngoài để bảo vệ cổ, tai, mắt, trán, mũi và da đầu.
• Sử dụng kem chống nắng: Nên lựa chọn sản phẩm kem chống nắng có khả năng chống nước và có hệ số chống nắng (SPF) từ 30 trở lên. Các loại kem chống nắng thông thường có thể ngăn ngừa tình trạng cháy nắng nhưng không giúp chống lại ung thư da. Kem chống nắng nên thoa 15 – 30 phút trước khi đi ra ngoài và thoa lại liên tục mỗi 2h giờ nếu cường độ tiếp xúc tia UV quá nhiều.

Sử dụng kem chống nắng có SPF từ 30 trở lên

• Sử dụng các sản phẩm hấp thụ tia cực tím: Sử dụng kính râm có thể ngăn chặn 99 – 100 % bức xạ UVA và UVB.
• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời: Tia UV có trong ánh nắng mặt trời đạt cường độ mạnh nhất trong khoảng từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều. Bạn có thể kiểm tra cường độ của mặt trời bằng cách khi đứng dưới ánh nắng mặt trời, nếu bóng ngắn hơn người thì tia sáng mặt trời là mạnh nhất trong ngày.

Vào những ngày hè, ánh nắng mặt trời ở mức chói chang gay gắt nhất trong năm sẽ gây ảnh hưởng lớn đến da nếu không được bảo vệ cẩn thận. Để tránh tác động tiêu cực từ tia cực tím UVA,UVB lên làn da, chúng ta nên lựa chọn những biện pháp bảo vệ phù hợp để chủ động bảo vệ làn da cũng như sức khỏe của chính mình.

Qua nội dung ở trên chúng ta đã nắm được những thông tin cơ bản về Tia uva, uvb là gì? Xuất hiện khi nào? Chiếm bao nhiêu phần trăm. Hy vọng với những chia sẻ này sẽ giúp mọi người hiểu rõ được những tác hại của tia UVA, UVB lên làn da để có biện pháp bảo vệ da tốt nhất.